Prawa i obowiązki pracownika wynikające z BHP

Przepisy BHP dla pracownika w Kodeksie pracy

Kwestię obowiązków pracownika w zakresie BHP reguluje Kodeks pracy. Artykuł 211 wymienia prawa i obowiązki pracownika w zakresie BHP. Zwykle nie jest to jedyny dokument, którego zapisy są zobowiązujące dla pracownika. Poszczególne zakłady pracy dysponują własnymi regulaminami, które precyzują, a nierzadko również rozwijają przepisy określane przez Kodeks pracy. To konieczne choćby ze względu na odmienną specyfikę pracy w różnych firmach, na poszczególnych stanowiskach.

Kary przewidziane dla pracownika

Podstawowe obowiązki pracownika w zakresie BHP powinny być bezwzględnie przestrzegane. W przypadku niewywiązywania się z nich, podwładny musi liczyć się z możliwością nałożenia kary przez pracodawcę. Niedopełnione obowiązki to ryzyko:

• upomnienia,
• nagany,
• kary finansowej,
• zwolnienia dyscyplinarnego.

Najczęściej konsekwencją nieprzestrzegania zasad jest upomnienie lub oficjalna nagana. W poważniejszych sytuacjach pracodawca może nałożyć karę finansową, jednak w przypadku pojedynczego wykroczenia nie może być on wyższa niż wysokość jednodniowego wynagrodzenia pracownika. Natomiast jeśli dojdzie do większej liczby wykroczeń kwalifikujących do nałożenia kary finansowej, nie może ona przekroczyć dziesiątego odsetka całości należytego wynagrodzenia.

Obowiązkowe szkolenia w zakresie BHP dla pracowników

Aby móc świadomie wywiązywać się z obowiązków pracowniczych w zakresie BHP, trzeba wziąć udział w specjalistycznym szkoleniu. Pracodawca jest zobowiązany do organizacji szkoleń wstępnych i okresowych, natomiast obowiązkiem pracownika jest brać w nich udział, a następnie podchodzić do egzaminów. Szkolenie wstępne zostaje przeprowadzone przed rozpoczęciem przez pracownika realizacji zadań oraz przy okazji każdej zmiany stanowiska pracy. Natomiast szkolenia okresowe co do zasady są organizowane raz na 5 lat. Niemniej w przypadku zajścia w firmie większych zmian, takich jak wymiana sprzętu, pracodawca ma obowiązek wcześniejszego zorganizowania szkolenia, w którym udział pracownika jest obligatoryjny.

Czytaj też:​Okres ochronny przedemerytalny​

Podstawowe obowiązki pracownika w zakresie BHP

Rzeczywiste bezpieczeństwo pracy w danej firmie jest wypadkową dopełnienia obowiązków w zakresie BHP przez pracodawcę i pracownika. Należy przy tym zaznaczyć, że niedopatrzenia ze strony pracodawcy nie zwalniają pracownika z odpowiedzialności za nieprzestrzeganie zasad BHP. Zatem jak przedstawiają się obowiązki pracownika w zakresie BHP? 

Pracownik pod rygorem nałożenia kary, musi:

• wziąć udział w szkoleniu BHP i powtarzać udział w szkoleniach w określonych przez pracodawcę okresach,
• poddać się egzaminacji w zakresie teoretycznej i praktycznej znajomości zasad BHP,
• być zaznajomiony z przepisami z zakresu BHP,
• zachowywać porządek w miejscu pracy i dbać o sprzęt pracowniczy,
• wykonywać czynności zawodowe zgodnie z zasadami BHP,
• podporządkowywać się poleceniom przełożonych w zakresie wykonywania pracy w sposób zgodny z BHP,
• poddawać się wymaganym przez prawo i pracodawcę badaniom lekarskim,
• reagować na dostrzeżone niebezpieczeństwo poprzez poinformowanie współpracowników oraz zgłoszenie sprawy przełożonemu.

Prawa pracownika w zakresie BHP

BHP to dla pracownika to nie tylko obowiązki. Prawa pracownika w zakresie BHP to przede wszystkim zapewnienie przez pracodawcę bezpiecznych warunków pracy, na co składa się wiele czynników. Zatrudniony musi pracować sprawnym sprzętem i posiadać wyposażenie zabezpieczające, jeśli wymaga tego charakter pracy. Pracodawca powinien zapewnić nieodpłatny strój roboczy, jeśli jest potrzebny do bezpiecznego i higienicznego wykonywania pracy, lub jeżeli odzież własna pracownika mogłaby ulec uszkodzeniu.

Jeżeli pracodawca nie dopełni swoich obowiązków i jednocześnie istnieje realne zagrożenie zdrowia lub życia pracownika, może on odmówić wykonania pracy. W takich sytuacjach pracodawca nie ma prawa wyciągać wobec pracownika żadnych konsekwencji ani za niepodjęcie pracy, ani za odejście ze stanowiska, jeśli zaprzestanie pracy nie wystarcza do usunięcia stanu zagrożenia. Niemniej przed opuszczeniem stanowiska pracownik jest zobowiązany poinformować o swoich planach przełożonego.

Może się wydawać, że liczba obowiązków pracownika w zakresie BHP jest duża. W rzeczywistości większość zasad jest intuicyjna i przestrzeganie ich nie wymaga większego wysiłku. Niemniej należy brać udział w szkoleniach, gdzie uczestnicy nie tylko poznają podstawowe obowiązki pracownika w zakresie BHP, ale też zaznajamiają się ze specyficznymi zasadami panującymi w danej firmy oraz nabywają praktycznych umiejętności postępowania zgodnie z regułami. Dopełnianie obowiązków w zakresie BHP przez pracownika i pracodawcę to sposób na bezwypadkową pracę.

Poznaj też Obowiązki pracodawcy wynikające z BHP​