Praca zdalna – regulacje prawne, obowiązki pracownika i pracodawcy

Praca zdalna – definicja

Praca zdalna w Kodeksie pracy jako taka nie jest jeszcze określona. Wykonywanie czynności zawodowych poza stałym miejscem pracy, rozumianym jako siedziba firmy, określane jest jako telepraca. Według definicji praca zdalna w formie telepracy to regularne wykonywanie czynności zawodowych poza zakładem pracy. Istotne jest podkreślenie regularności, która nie dotyczy pracy zdalnej zdefiniowanej w ustawie wprowadzonej po wybuchu pandemii COVID-19. Mowa o Ustawie o szczególnych rozwiązania związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywoływanych nimi sytuacji kryzysowych. Według definicji pracy zdalnej zawartej w ustawie może być ona realizowana okresowo.

Praca zdalna – regulacje prawne

Kodeks pracy reguluje telepracę. Jak wyjaśniliśmy wcześniej, jest to regularne wykonywanie czynności zawodowych poza siedzibą firmy, przy czym należy podkreślić, że konieczna jest obopólna zgoda pracodawcy i pracownika.

Ustawa dotycząca postępowania w stanie epidemii i zagrożenia epidemicznego odmiennie traktuje kwestię decyzyjności dotyczącej przejścia pracownika na pracę zdalną. To pracodawca jednostronnie podejmuje decyzję, kiedy uzna, że kontynuacja pracy poza biurem jest niezbędna dla zachowania bezpieczeństwa pracowników. Warto przy tym podkreślić, że tzw. ustawa covidowa nie reguluje wielu istotnych kwestii związanych z pracą zdalną, takich jak: sposób obliczania należnego do wypłaty ekwiwalentu za korzystanie z prywatnego sprzętu, sposobu wydawania poleceń przejścia na pracę w domu, czy też zasad dotyczących odpowiedzialności BHP. Dlatego coraz więcej przedsiębiorstw decyduje się tworzyć własne regulaminy pracy zdalnej, uściślając powyższe i inne kwestie.

Czytaj też: Jak skutecznie szukać pracy w 2022 roku. Nowy ład czy stary porządek?​

Rozporządzenia na temat pracy zdalnej w 2022

Przedsiębiorstwa i pracownicy docenili walory pracy zdalnej, przez co zakłada się, że w wielu firmach pozostanie ona normą nawet po ogłoszeniu końca stanu zagrożenia epidemicznego. Dlatego też niebawem faktem stanie się rozporządzenie na temat pracy zdalnej 2022. Wraz z wprowadzeniem w życie złożonego w maju projektu mają zacząć obowiązywać następujące przepisy:

• definicja pracy zdalnej będzie ją określić jako pracę wykonywaną w całości lub częściowo w miejscu wskazanym przez pracownika,

• pracodawca dostarczy pracownikowi niezbędny sprzęt,

• pracodawca poniesie koszty związane z wykonywaniem czynności zawodowych przez podwładnego,

• pracodawca ma zapewnić pracownikowi pomoc techniczną i szkoleniową.

Ostateczny kształt rozporządzenia dotyczącego pracy zdalnej w 2022 roku prawdopodobnie poznamy już w sierpniu

Praca zdalna – obowiązki pracodawcy

Jak na razie zasady pracy zdalnej nie są w polskim prawie określone zbyt precyzyjnie. Powinno to zmienić rozporządzenie dotyczące pracy zdalnej 2022, które omówiliśmy w powyższym paragrafie. Aktualnie kodeks pracy odnosi się nie tyle do pracy zdalnej, ile do telepracy, w tym zakresie nakazując pracodawcy m.in.:

• dostarczenia pracownikowi sprzętu niezbędnego do pracy,

• umożliwienie wykonywania pracy zgodnie z zasadami BHP,

• wypłaty ekwiwalentu w przypadku korzystania przez pracownika ze sprzętu prywatnego.

Praca zdalna – przywileje i obowiązki pracownika

W zakresie przywilejów pracownika przepisy dotyczące pracy zdalnej nie są zbyt obszerne. Należałoby odnieść się tutaj przede wszystkim do wymienionych powyżej kwestii, takich jak korzystanie ze sprzętu służbowego lub uzyskanie ekwiwalentu za użytkowanie własnych narzędzi. Jednocześnie zasady pracy zdalnej nakładają na pracownika pewne obowiązki. Jest on zobowiązany do wykonywania pracy w oznaczonym czasie – przepis ten obowiązuje zarówno w przypadku pracy zdalnej w oparciu o ustawę covidową, jak i przy telepracy zdefiniowanej w kodeksie pracy. Obowiązkiem pracownika jest też przestrzeganie zasad BHP.

Warto poznać: Nowa praca. Jak się do niej zaadaptować?​

Zalety i wady pracy zdalnej

Jak wynika z analiz przeprowadzonych w czasie pandemii COVID-19, ponad 60% pracowników pracujących zdalnie w tym okresie chciałoby kontynuować prace w tym trybie. Portal Infor.pl opublikował wyniki ankiety, którą zbadano samych zainteresowanych, pytając ich, co najbardziej cenią w pracy zdalnej, a co im przeszkadza. Według wyników badania największe zalety pracy zdalnej dla pracownika, to:

• więcej czasu,

• większa elastyczność,

• wyższa efektywność,

• oszczędność pieniędzy, m.in. na dojazdach.

Główne wady pracy zdalnej zdaniem respondentów, to:

• rzadkie kontakty ze współpracownikami,

• trudności z określeniem granicy między życiem zawodowym a prywatnym,

• uczucie samotności i tęsknoty.

Jak na pracy zdalnej korzysta pracodawca? Niewątpliwie ogranicza koszty, mogąc zrezygnować z biura stacjonarnego. Ponadto to szansa na zatrudnienie specjalistów, mieszkających daleko od siedziby firmy. 

Minusem dla pracodawcy jest na pewno brak pełnej kontroli nad pracownikiem. Jednak nowe zasady pracy zdalnej, wchodzące w życie wraz z rozporządzeniem w sprawie pracy zdalnej 2022, wprowadzą pewne zmiany w tym obszarze, dając pracodawcy większe kompetencje. Między innymi będzie on miał prawo do kontroli trzeźwości pracownika.

Jak zmieniła się praca zdalna przez pandemię COVID-19?

Pandemia COVID-19 przyczyniła się do popularyzacji pracy zdalnej. Pracownicy docenili wymienione przez nas wcześniej zalety tego rozwiązania. Również pracodawcy dostrzegli plusy, przez co wiele wskazuje na to, że ten model pracy pozostanie z nami już na dobre. Dowodem tego są choćby próby regulacji prawnej kwestii pracy zdalnej. Już niebawem Kodeks pracy będzie szczegółowo definiował pracę zdalną i określał związane z nimi prawa i obowiązki pracownika oraz pracodawcy.