Szanse na rynku pracy

Raport Światowego Forum Ekonomicznego „Future of Jobs Report 2023”  opublikowany w maju tego roku, w pierwszej dziesiątce ginących zawodów wymienia:

1. Kasjerzy i kasjerki bankowe
   
2. Urzędnicy i urzędniczki pocztowe
3. Kasjerzy i kasjerki oraz bileterzy i bileterki
4. Osoby wprowadzające dane
   
5. Sekretarze i sekretarki
6. Osoby zajmujące się ewidencją i inwentaryzacją
7. Księgowi i księgowe oraz kadrowi i kadrowe
8. Urzędnicy i urzędniczki państwowe
9. Pracownicy i pracownice finansowe i ubezpieczeniowe
10. Sprzedawcy i sprzedawczynie door to door

Przewiduje się, że są to zawody, w których w ciągu najbliższych 5 lat zniknie najwięcej miejsc pracy. Raport „Future of Jobs Report 2023” objął 45 krajów, w tym Polskę, i został przygotowany na podstawie badania, w którym wzięli udział przedstawiciele firm, reprezentujący ponad 11 milionów pracowników.

Dla nikogo raczej nie będzie zaskoczeniem, że najistotniejszym czynnikiem, wskazanym przez biorących udział w badaniu, wpływającym na przeobrażanie się rynku pracy i generującym zmiany prawie we wszystkich zawodach, jest dziś rozwój technologii. 86% badanych przewiduje, że zmiany zatrudnienia zostaną spowodowane wprowadzeniem nowych, innowacyjnych rozwiązań technologicznych. Drugim równie istotnym czynnikiem jest rozszerzanie dostępu do istniejących rozwiązań cyfrowych. Natomiast na trzecim miejscu 80% organizacji wymieniło dostosowywanie się do zmieniających się standardów otoczenia, w którym funkcjonują, standardów społecznych i zmiany w standardach zarządzania. Czwarte miejsce na liście czynników wpływających na zmiany stanowią rosnące koszty życia konsumentów (75% wskazań).

Zrozumienie, jak dokładnie technologia będzie wpływać na zmiany na rynku pracy jest kluczowe dla pracodawców i pracowników, aby elastycznie i sprawnie przygotować się do zmian. Na podstawie danych uzyskanych w badaniu, przewiduje się, że w ciągu najbliższych 5 lat zniknie 83 milionów miejsc pracy, a powstanie 69 milionów nowych.

Jak widać, szacowana skala zmian jest spora i obejmie ogromną grupę pracowników. Zmianie ulegają również podstawowe umiejętności, jakie potrzebne są w miejscu pracy. Światowe Forum Ekonomiczne oszacowało, że w przypadku 44% pracowników w ciągu najbliższych 5 lat zmienią się wymagane podstawowe umiejętności i kompetencje.

Zawody przyszłości

Pojawia się zatem pytanie: jakie zawody powstaną i którymi zawodami już dziś są zainteresowani pracodawcy? Czołówka zawodów rozwijających się jest związana z technologią:

1. Specjaliści i specjalistki AI i uczenia maszynowego
2. Specjaliści i specjalisty ds. zrównoważonego rozwoju
3. Analitycy i analityczki biznesowe
4. Analitycy i analityczki bezpieczeństwa cyfrowego
5. Inżynierowie i inżynierki technologii finansowych
6. Analitycy i analityczki danych
7. Inżynierowie i inżynierki automatyki
8. Specjaliści i specjalistki Big Data
9. Operatorzy i operatorki sprzętu rolniczego
10. Specjaliści i specjalistki transformacji cyfrowej

Czy to oznacza, że pracodawcy potrzebują przede wszystkim kompetencji związanych z IT, programowaniem i rozwijaniem algorytmów? Jakie szanse w tej perspektywie mają dojrzali pracownicy na wejście do świata IT? Czy pracownicy wykonujący zawody związane z obsługą klienta, będą nadal potrzebni oraz jakie zawody będą mogli wykonywać w przyszłości?

Kompetencje przyszłości

Ciekawy jest fakt, że umiejętności technologiczne, jak na przykład programowanie, nie są wskazywane jako najbardziej potrzebne pracodawcom. Poszukiwane i pożądane są i będą umiejętności poznawcze, a więc nr 1 to myślenie analityczne, a nr 2 to myślenie kreatywne. Może być to zaskakujące, ale gdy uświadomimy sobie, że w zakresie tworzenia algorytmów człowieka zastąpi sztuczna inteligencja, to jasne staje się, że w dużo większym stopniu potrzebne będą osoby umiejące wyciągnąć właściwe wnioski z danych dostarczanych przez AI i potrafiące przygotować dla AI właściwe zadania. Na kolejnych miejscach poszukiwanych kompetencji organizacje wskazały: nr 3 – odporność, elastyczność i zwinność w działaniu; nr 4 – wysoka motywacja i samoświadomość; nr 5 – ciekawość i stałe uczenie się; podstawowe umiejętności technologiczne znalazły się na 6 miejscu; na kolejnym miejscu nr 7 jest rzetelność i uważność na szczegóły; nr 8 to empatia i aktywne słuchanie; nr 9 to umiejętności przywódcze i wpływ na otoczenie; a pierwszą dziesiątkę zamyka wysoka jakość pracy.

Jak zdobyć te kompetencje?

Co możemy zrobić, by już dziś odnaleźć się tych zmianach i w ciągu najbliższych lat mieć dobrą pozycję na rynku pracy? Kluczową rolę odgrywają działania na poziomie krajowym, czyli działania podejmowane przez rząd a związane przede wszystkim z nauczaniem zarówno osób młodych, jak i tych obecnych na rynku pracy od wielu lat. Przygotowanie do pracy, bez względu na poziom wykształcenia, powinno łączyć wiedzę akademicką/szkolną z pozyskaniem kompetencji współcześnie wymaganych, jak myślenie analityczne, kreatywne, umiejętność pracy w zespole, elastyczność na zmiany. Są to kompetencje szczególnie ważne w środowiskach wielokulturowych oraz podczas pracy zdalnej.

Pracownicy dojrzali często są wyposażeni w kompetencje, których obecnie poszukują pracodawcy. Dzięki wieloletniemu doświadczeniu zawodowemu i życiowemu, potrafią elastycznie reagować na zmiany i na sytuacje kryzysowe. Sprawnie podejmują się realizacji zadań, często pracodawcy powierzają osobom dojrzałym obsługę dużych klientów, ponieważ łatwiej się potrafią się z nimi porozumieć i podejść do pracy empatycznie.

Kompetencje twarde związane z wykonywaniem zawodów przyszłości są możliwe do zdobycia w ramach szkoleń i kursów, które pracownicy podejmują sami lub które mogą być finansowane przez pracodawców. Firmy szkoleniowe przygotowujące do zawodów związanych z technologią oferują programy również dostosowane do dojrzałych pracowników. Mają też doświadczenie związane ze szkoleniem osób posiadających już spore doświadczenie zawodowe.

Czytaj także

• ​Po 50. roku życia masz szansę rozpocząć karierę w IT​
  
• ​Zacząć pracę w IT w wieku dojrzałym, Odcinek 3, podcastu "5:O dla dojrzałości"
• ​Jak zmienić pracę po 20 latach w zawodzie? Odcinek 2, podcastu "5:O dla dojrzałości"